Ropa naftowa zazwyczaj kojarzy nam się z bogatymi szejkami z Bliskiego Wschodu lub platformami wiertniczymi położonymi gdzieś na dalekich morzach. Nie każdy wie jednak, że pierwsze wydobycie ropy miało miejsce w Polsce!
To właśnie nasz kraj jako pierwszy zaczął wydobywać spod ziemi czarne złoto . Pierwszy szyb naftowy, z którego pozyskiwano kiedykolwiek ropę, powstał we wsi Siary (na zachodzie województwa małopolskiego, niedaleko Gorlic). Pierwsze „studnie ropne” dzierżawione chłopom pańszczyźnianym pozwalające na wydobycie petroleum istniały na tym terenie już w latach 90. XVIII wieku, zaś pierwsza w skali świata kopalnia tego surowca powstała w roku 1852 z inicjatywy księcia Stanisława Jabłonowskiego i była rozbudowywana przez kolejne dwa lata. Warto nadmienić, że cały szyb został wykopany ręcznie. Ułatwieniem było to, że pokłady ropy znajdowały się na bardzo niewielkiej głębokości (do 15 sążni, czyli około 30 metrów) a niekiedy przebijały do wód na powierzchni, skąd również ją pozyskiwano.
Początki wydobycia dotyczyły jednak nie samej ropy, a drogocennych kruszców, na pozyskanie których już w XV wieku dostali zezwolenie okoliczni mieszczanie, a także górnicy. Sama nazwa cennego surowca także nie jest przypadkowa – jest związana z miejscowością Ropa w Beskidzie Niskim, gdzie podskarbi króla Zygmunta Starego założył kopalnię złota. Nie znalazł jednak cennego metalu, a zamiast tego cały szyb zalał się „olejem skalnym”, w który obfitowała okolica.
Już w drugiej połowie XIX wieku w okolicy Siary działało 56 kopalń, za to pierwsza rafineria ropy powstała dzięki hrabinie Jadwidze Straszewskiej w pobliskich Lipinkach. Kruszec był na tyle popularny w okolicy, że doczekał się powstania Galicyjskiego Karpackiego Towarzystwa Naftowego i wydawnictwa branżowego „Górnik” – pierwszego czasopisma poświęconego tematowi jego wydobycia. Obecnie we wsi Siara i okolicy działa Karpacko – Galicyjski Szlak Naftowy, obejmujący trasę wycieczkową wzdłuż Gorlic, Ropicy Polskiej, Szymbarka, Ropy, Łosi, Bielanki, Siar, Sękowej, Kryga (w Krygu działała w latach 80. XIV wieku Szkoła Wiertaczy i Kierowników Kopalń), Kobylanki i Lipinek.
Ciekawostką jest, że to właśnie z tego szybu dostarczano ropę Ignacemu Łukasiewiczowi, polskiemu wynalazcy i konstruktorowi lampy naftowej. W pobliskich Gorlicach Łukasiewicz prowadził badania nad jej destylacją i ulice tego miasta rozświetliło światło pierwszej lampy naftowej. Wydarzyło się to w roku 1854. Dawniej ropa miała wielorakie zastosowanie – pełniła funkcję smaru (oliwiono nią ruchome części maszyn), służyła do wyprawiania skór zwierzęcych, a także leczono nią dermatozy.
Dodajmy, że polski szyb jest najstarszym miejscem wydobywczym ropy na świecie, który został wykopany przy pomocy pracy ludzkich rąk. Za to najstarszy szyb naftowy uzyskany przy pomocy odwiertu powstał w Titusville w stanie Pensylwania (Stany Zjednoczone) i został odkryty niedługo po pionierskiej kopalni – w roku 1859.
