W chwili, w której zostały wybudowane, były największym instrumentem muzycznym na świecie. Obecnie, należy do nich tytuł rekordzisty w kategorii największy instrument muzyczny w Polsce. O czym mowa? O największych organach w Polsce, które aktualnie znajdują się w Archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu.
Spis treści
Powstanie
Rekordowy instrument powstał w samym Wrocławiu, a konkretnie w Hali Stulecia, w latach 1911-1913. Zaprojektowany został przez profesora Karla Straube z Lipska, a zbudowany przez firmę z Frankfurtu nad Odrą – „Wilhelm Sauer Inh. Paul Walcker”. Największe organy w Polsce zostały zaprojektowane z duchem ówczesnej epoki, tak aby masą dźwięku i bogatym brzmieniem były w stanie zastąpić całą orkiestrę symfoniczną. Instrument otrzymał numer opusowy 1160. Łącznie na całe organy składało się 200 rejestrów (w tym 187 głosów realnych i 13 transmisji), podzielonych na 5 manuałów i pedał.
Wielka przebudowa
W 1937 roku podjęto decyzję o rozbudowie instrumentu, w związku z odbywającym się akurat na terenie Wrocławia Ogólnoniemieckim Festiwalem Śpiewaczym. Autorem projektu rozbudowy zmian był Gerhard Zeggert, a przebudowy dokonano na podstawie rysunków Richarda Konwiarza. Dodano dwa nowe stoły do gry i zwiększono liczbę głosów do 222 głosów realnych. Przebudowany instrument miał od tego momentu łącznie 16 706 piszczałek.
Organy po wojnie
W samym okresie trwania II Wojny Światowej, Hala Stulecia, w której znajdowały się cały czas największe organy w Polsce, nie ucierpiała prawie wcale. Niestety jednak, budynek w żaden sposób nie był zabezpieczony i każdy mógł do niego wejść. Okazję wykorzystali między innymi żołnierze radzieccy, czy organmistrzowie-szabrownicy. W tym okresie zniknęło około 50 najcenniejszych głosów językowych.
Rekordowy instrument został uratowany przez Władysława Oćwieję (późniejszego organistę) oraz ks. Kazimierza Lagosza. Organy przeniesiono na strych kościoła św. Stanisława, Doroty i Wacława. W 1951 roku podjęto decyzję o odbudowie i powierzono pracę firmie Biernackich z Krakowa. Organy zostały odbudowane w duchu modernistycznym.
Przebudowane organy zostały oficjalnie poświęcone w 1952 roku i miały wtedy dokładnie 142 głosy. Co ciekawe, wszystkie niewykorzystane przy odbudowie części zostały przekazane klasztorowi na Jasnej Górze.
Dalsze przebudowy
Już w 1956 roku podjęto decyzję o kolejnej przebudowie rekordowych organ. Prace ponownie powierzono firmie Biernackich z Krakowa. Dołożono 10 całkowicie nowych francuskich głosów językowych, zakupionych w Paryżu od francuskiej firmy „Ernest-Geogres Leau”.
Doraźne prace remontowe od 1989 roku wykonuje firma Chrobak & Synowie.
Ostatecznie po wszystkich dokonanych przebudowach największe organy w Polsce liczą 151 głosów, a ich stan niestety trzeba uznać za zły. Nie działa sporo urządzeń w kontuarze i wewnątrz szafy, miechy ulegają rozszczelnieniu, a substancja dźwiękotwórcza jest bardzo zaniedbana.
Największe organy na świecie – Rekord Guinnessa
Obecnie, największymi na świecie organami są organy w Atlantic City Convention Hall w New Jersey w USA. Trafiły do Księgi Rekordów Guinnessa już kilkakrotnie. Należy do nich tytuł rekordzisty w kategoriach takich jak – największe kiedykolwiek skonstruowane organy piszczałkowe, największy kiedykolwiek skonstruowany instrument muzyczny oraz najgłośniejszy instrument muzyczny, który kiedykolwiek został skonstruowany. Pomimo swojego ogromnego potencjału, największe organy na świecie obecnie działają tylko częściowo.
Rekordowe organy zostały wybudowane w latach 1929-1932. Zaprojektowane zostały przez senatora Emersona Lewisa Richardsa, a ich budowę zlecono firmie Midmer-Losh Organ Company z Merrick w Nowym Yorku. Obecnie znajdują się w ogromnej hali widowiskowo-sportowej, która może pomieścić aż 41 tysięcy osób.
Całkowita liczba wszystkich głosów w tych rekordowych organach wynosi 336. Liczba tak zwanych manubriów wynosi aż 1236. Nie jest niestety znana dokładna liczba wszystkich piszczałek, ale prawdopodobnie jest ich 33 114. Waga całego instrumentu to 150 ton.
Co ciekawe, siła głosu najgłośniejszego głosu, Grand Ophicleide 16’ jest sześciokrotnie większa niż najgłośniejsza syrena lokomotywy!
