Prezentujemy zestawienie TOP 10 największych wulkanów na świecie! Sporządzony ranking bazuje na wysokości wulkanów mierzonej od poziomu morza do szczytu. Na końcu zestawienia, jako ciekawostkę, przedstawiamy trzy wulkany, które również zasługują na miano „naj”. Przekonaj się dlaczego!
Na początek mini słowniczek:
Stratowulkan – wulkan o charakterystycznym dużym kącie nachylenia zboczy, uformowany przez lepką i wolno płynącą lawę.
Wulkan tarczowy – typ wulkanu o szerokim i spłaszczonym stożku o kącie nachylenia nie większym niż 8°. Jego cechą charakterystyczną jest brak gwałtownych erupcji. Z jego wnętrza wydobywa się rzadka i bardzo gorąca lawa.
Tefrochronologia – metoda datowania, w której wiek osadów określany jest na podstawie identyfikacji warstw popiołów wulkanicznych pochodzących z wybuchów wulkanów o znanej chronologii.
Największe wulkany na świecie (wysokość bezwzględna)
Miejsce 10. Ata – 6501 m n.p.m.
Najniższy spośród wulkanów, które uplasowały się w pierwszej dziesiątce, to wulkan Ata. Najniższy w tym wypadku zdecydowanie nie znaczy „niski”. Ata mierzy 6501 metrów wysokości. Położony jest na granicy argentyńsko – chilijskiej w Andach.
Miejsce 9. Sajama – 6542 m n.p.m.
Sajama to szczyt wulkaniczny leżący w Andach w Boliwii. Wznosi się na wysokość 6542 m n.p.m. i nazywany jest także Nevado (Ośnieżony) Sajama. Zaliczany jest do wygasłych stratowulkanów. Jego szczyt po raz pierwszy zdobyli Piero Ghiglione i Joseph Prema w 1939 roku. Góra znajduje się w Parku Narodowym Sajama, ok. 20 km od granicy Chile i ok. 290 km od stolicy Boliwii, miasta La Paz. W sierpniu 2001 roku, dwie drużyny – złożone z mieszkańców wioski Sajama oraz boliwijskich przewodników górskich – rozegrały mecz piłki nożnej na szczycie Sajama, by pokazać, że „wysokość” nie jest ograniczeniem dla możliwości podjęcia wysiłku fizycznego. Celem inicjatywy był protest wobec decyzji FIFA odnośnie zaprzestania rozgrywania meczy międzynarodowych w La Paz ze względu na położenie miasta na znacznej wysokości względem poziomu morza.
Miejsce 8. Tupungato – 6570 m n.p.m.
Wulkan Tupungato – zajmujący ósmą pozycję zestawienia Top 10 – to kolejny stratowulkan z pogranicza Chile i Argentyny. Drugiego sierpnia 1947 roku na lodowcu Tupungato rozbił się samolot pasażerski Avro Lancastrian „Star Dust”, należący do brytyjskich linii lotniczych British South American Airways. Na jego pokładzie było 11 pasażerów. Samolot – przysypany przez lawinę i gęste opady śniegu – przeleżał w ukryciu ponad 50 lat. W 1998 roku wrak silnika odkryła para argentyńskich alpinistów, a wyprawa armii amerykańskiej w 2000 roku odnalazła wrak samolotu na zmniejszającym się lodowcu.
Miejsce 7. Incahuasi – 6621 m n.p.m.
Znany jest również pod nazwą „Nevado de Incahuasi”. Stratowulkan ten leży na granicy argentyńsko-chilijskiej w sąsiedztwie najwyższego wulkanu Ziemi – Ojos del Salado. Data ostatniej erupcji Incahuasi nie jest znana. Pierwszego wejścia na szczyt dokonał niemiecki geograf Walther Penck w 1913 roku.
Miejsce 6. Nevado Tres Cruces Central – 6629 m n.p.m.
Nevado Tres Cruces Central to jeden z trzech szczytów wulkanicznych (Nevada Tres Cruces) leżących w Andach po stronie chilijskiej. Wznosi się na wysokość 6629 m nad poziomem morza.
Miejsce 5. Tipas – 6660 m n.p.m.
Wulkan Tipas znany jest również pod nazwą „Walther Penck” lub „Cerro Cazadero”. Znajduje się – a jakże – w Andach Środkowych w Argentynie, blisko granicy z Chile. Jest to w zasadzie kompleks wulkaniczny, który składa się ze stratowulkanów, kopuł wulkanicznych i potoków lawowych. Szczyt został nazwany na cześć niemieckiego geomorfologa Walthera Penck’a, natomiast pierwszego wejścia na Tipas dokonali Sergio Kunstmann, Pedro Rosende i K. Takeshita w grudniu 1970 roku.
Miejsce 4. Llullaillaco – 6739 m n.p.m.
Wulkan Llullaillaco, choć zajmuje czwarte miejsce w naszym zestawieniu, jest najwyższym na Ziemi wulkanem aktywnym. Jego wysokość sięga 6739 m n.p.m. To kolejny stratowulkan z pogranicza Argentyny i Chile, leżący na terenie And Środkowych. Ostatnie erupcje tego wulkanu zanotowano w latach: 1854, 1868 oraz 1877. Jego najwyższe partie pokryte są wiecznym śniegiem i stanowią najwyżej położoną granicę wiecznego śniegu (powyżej 6000 metrów). W pierwszej dekadzie XXI wieku na lodowcu znaleziono zmumifikowane zwłoki trojga inkaskich dzieci (tzw. Dzieci z Llullaillaco). Pierwszego wejścia na szczyt wulkanu dokonali Bión González i Juan Harseim w grudniu 1952 roku.
Miejsce 3. Tres Cruces Sur – 6748 m n.p.m.
Wulkan Nevado Tres Cruces położony w Andach, na granicy Chile i Argentyny posiada w zasadzie trzy wierzchołki. Stąd też jego nazwa, którą tłumaczyć można jako „Trzy ośnieżone krzyże”. Dwa główne szczyty to Tres Cruces Sur (6748 m) oraz Tres Cruces Centro (6629 m). Trzeci, nieco niższy, to szczyt północny – Tres Cruces Norte (6206 m). Pierwsze badania na terenie wulkanu prowadzone były w 1883 roku przez Francisco San Romána, a w 1994 roku założony tam został Park Narodowy Nevado Tres Cruces. Pierwsza erupcja wulkanu miała miejsce co najmniej 1,5 miliona lat temu, ostatnia – 28 tysięcy lat temu. Nie wykluczone jednak, że Nevado Tres Cruces jeszcze się przebudzi.
Miejsce 2. Monte Pissis – 6793 m n.p.m.
Drugą pozycję w naszym zestawieniu zajmuje wygasły wulkan Monte Pissis. Jego wysokość mierzona od poziomu morza do szczytu wynosi 6793 m. Co ciekawe, podczas argentyńskiej ekspedycji w roku 1994 pomiar GPS wskazał wysokość wulkanu równą 6882 m. Jednak późniejsze wyprawy potwierdziły, że masyw jest jednak nieco niższy. Monte Pissis należy do stratowulkanów. Zlokalizowany jest w prowincji La Rioja w argentyńskich Andach. Góra nazwana została na cześć francuskiego geologa pracującego w Chile – Pedro José Amadeo Pissis’a.
Miejsce 1. Ojos del Salado – 6893 m n.p.m.
Nazywany również Nevados Ojos del Salado, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy „Ośnieżone oczy słonego”. Nazwa wzięła się od ogromnych pokładów soli, które pod postacią lagun lub „oczu”, występują w obrębie tego masywu. Ojos del Salado to najwyższy wulkan na Ziemi. Położony jest w Andach Środkowych, na granicy Argentyny i Chile. Ma wysokość 6893 m n.p.m. Według badań tetrochronologicznych ostatnia erupcja tego stratowulkanu miała miejsce w 750 roku naszej ery (±250 lat). Z tego względu Ojos del Salado zaliczany jest do wulkanów drzemiących. Pierwszego wejścia na szczyt Ojos del Salado dokonali Jan Alfred Szczepański i Justyn Wojsznis w 1937 roku podczas 2. polskiej wyprawy andyjskiej.
Największe wulkany na świecie (inne kryteria)
Masyw Tamu – najbardziej masywny wulkan
Masyw Tamu ma objętość szacowaną na 2,5 mln m³, zajmuje powierzchnię ok. 300 tys. km² (ma w przybliżeniu 450 km szerokości i 650 kilometrów długości). Nazwa tego wulkanu to akronim „Texas A&M University”. W 2013 roku Masyw Tamu został uznany za największy wulkan na Ziemi pod względem zajmowanej powierzchni. Jest również jednym z największych znanych wulkanów w Układzie Słonecznym. Olympus Mons na Marsie ma objętość większą o zaledwie 25%. Okazało się, że wbrew temu co wcześniej sądzono, Masyw Tamu to samodzielny wulkan, a kompleks mniejszych wulkanów. Wylewy lawy, rozłożone w różnych kierunkach, pochodzą z jednego centralnego źródła w pobliżu środka masywu. Fakt, że tak późno dowiedziono rzeczywistych rozmiarów Masywu Tamu może wynikać z tego, że położony jest on blisko 2 km pod powierzchnią Oceanu Spokojnego i około 1600 kilometrów na wschód od Japonii. Tamu jest wygasły – jego ostatnia erupcja miała miejsce około 144 mln lat temu. Zaliczany jest do wulkanów tarczowych.
Mauna Kea – najwyższy wulkan (wysokość względna)
Mauna Kea w języku hawajskim znaczy „biała góra”. Szczyt wulkanu Mauna Kea wznosi się na wysokość 4205 m powyżej poziomu morza, ale zarazem 10 203 m od podstawy na dnie Oceanu Spokojnego, co czyni go najwyższym wulkanem na Ziemi pod względem wysokości względnej. Mauna Kea zaczęła wyrastać z dna morskiego ok. 800 000 lat temu. W ciągu ostatnich 10 000 lat wybuchała parokrotnie. Ostatni raz erupcja nastąpiła ok. 4500 lat temu. Na szczycie wulkanu znajdują się obserwatoria astronomiczne. Ze względu na bardzo wysokie położenie, umożliwiają badanie promieniowania podczerwonego i mikrofal, a także pozwalają na uzyskiwanie ostrych obrazów ciał niebieskich.
Mauna Loa – najwyższy aktywny wulkan tarczowy
Mauna Loa to również najwyższy pod względem wysokości względnej aktywny wulkan. 4975 metry góry znajdują się pod wodami Oceanu Pacyficznego. Nad jego lustrem z kolei wypiętrzają się 4169 metry. Łączna wysokość równa jest 9144 m, czyli jedynie nieco ponad 1000 metrów mniej niż ma wspomniany wcześniej kolos – Mauna Kea. Mauna Loa jest wulkanem tarczowym, czyli jego zbocza są raczej płaskie i powstały z warstw szybko płynącej lawy. Jego objętość szacuje się na ok. 80 tysięcy km3, a zajmowaną przestrzeń na 5180 km2, czyli blisko 50% powierzchni wyspy. Jest jednym z pięciu wulkanów znajdujących się na Hawajach oraz jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie. Jego pierwsza udokumentowana erupcja nastąpiła w 1843 roku, a ostatnia – w 1984. Trwała nieprzerwanie przez 22 dni! Na przestrzeni minionych 170 lat wulkan ten dawał o sobie znać 33 razy. Obecnie nadal istnieje zagrożenie wybuchem, jednak Mauna Loa jest pokryty siecią urządzeń informujących o zachodzących w jego wnętrzu procesach.
