Ropa naftowa, zwana potocznie olejem skalnym, jest podstawą dzisiejszej gospodarki. Najwięcej wydobywa się jej w Arabii Saudyjskiej oraz Rosji. Chociaż Polska nie należy obecnie do grona największych producentów ropy naftowej na świecie, to właśnie na naszych ziemiach powstała niegdyś pierwsza w historii kopalnia tego surowca. Pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej znajduje się w Bóbrce w Gminie Chorkówka, koło Krosna. Za jej początek uznaje się rok 1854, kiedy w miejscu naturalnych i pojawiających się tam od wieków wycieków ropy rozpoczęto pierwsze systematyczne prace górnicze. Było to wynikiem wspólnej inicjatywy Ignacego Łukasiewicza (farmaceuty), Tytusa Trzecieskiego (ziemianina) i Karola Klobassa-Zrenckiego (właściciela wsi Bóbrka). Dzięki zaangażowaniu i współpracy tych panów w Polsce powstało pierwsze na świecie wielowymiarowe przedsiębiorstwo naftowe.
Spis treści
Słynne kopanki
Wkrótce po rozpoczęciu drążenia pierwszych kopanek (szybów) natrafiono na duże przypływy oleju skalnego. W kopalni Bóbrka działało ponad 60 szybów. Powstały w latach 1854-1880. Najsłynniejsze z nich to Franek (50 m głębokości) i Janina (132 m głębokości), które zostały wydrążone około 1860 r. i można je oglądać do dziś. Najgłębsze kopanki sięgały 150 m.
Pierwszy rów wykopano w miejscu zwanym Wrzankom. Miał 120 cm długości oraz 120 cm głębokości. Kierownictwo nad całym przedsiębiorstwem objął Łukasiewicz. Jego głównym celem była modernizacja kopalni. Aby to osiągnąć często korzystał z fachowych porad ówczesnych autorytetów z dziedziny geologii i wiertnictwa. Dużym ulepszeniem było przede wszystkim wprowadzenie wiercenia udarowego z zastosowaniem nożyc wolnospadowych Fabiana oraz zastosowanie napędu maszyny parowej, co pozwoliło na wiercenie szybów do 240 m głębokości.
Działalność Łukasiewicza
Sprawna praca Łukasiewicza przyniosła mu popularność na światową skalę. Wynalazca lampy naftowej, po dorobieniu się majątku, został wielkim społecznikiem i wiele inicjatyw fundował z własnej kieszeni. W miejscowości Zręcin (pod Chorkówką) ufundował ze swoim wspólnikiem Klobassą kościół dla miejscowej ludności, a w Chorkówce kaplicę. Finansowo wspierał też powstanie styczniowe, a także pomagał popowstaniowym uchodźcom. Zainicjował również powstanie kolejnych kopalń nafty oraz rafinerii.
Najstarsza kopalnia ropy naftowej w Polsce to najprawdopodobniej jedyne takie miejsce na świecie, które łączy dziewiętnastowieczne tradycje wydobywcze z wymaganiami współczesnego górnictwa naftowego. Historyczna kopalnia nadal eksploatuje ropę, a jej teren, historyczne budynki kopalniane i urządzenia są prawnie chronione jako zabytkowe oraz dodatkowo użytkowane jako Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza. Obecnie kopalnia jest własnością spółki Skarbu Państwa PGNiG S.A. i podlega nadzorowi urzędu górniczego.
Kopalnia dzisiaj
Najstarsza kopalnia ropy naftowej na świecie oferuje odwiedzającym takie obiekty jak: kopanka „Franek” z 1860 r. (świadectwo początków wydobycia ropy dokumentujące najstarszą fazę funkcjonowania kopalni), kopanka „Janina” z 1878 r. (nadal eksploatowana) i budynek administracyjny z 1864 r. tzw. Dom Ignacego Łukasiewicza, którego ekspozycję zaaranżowano jako historyczną apteki i laboratorium apteczne.
Ponadto, pośrodku kopalni znajduje się kamienny obelisk ustawiony przez Ignacego Łukasiewicza w 1872 roku na pamiątkę jej założenia. W 1982 roku natomiast odsłonięto popiersie twórcy polskiego przemysłu naftowego. W 2018 roku kopalnia została wpisana na listę pomników historii w ramach akcji „100 Pomników Historii na stulecie odzyskania niepodległości”.