Pieniny to jedne z najpiękniejszych pasm górskich, jakie mamy w Polsce. Na ich terenie, dokładnie 1 czerwca 1932 roku, rezerwat w Pieninach przekształcono w pierwszy park narodowy w kraju – Pieniński Park Narodowy. Obecnie jest on jednym z 23 parków narodowych w Polsce.
Park Narodowy w Pieninach zajmuje powierzchnię 26,46 km² i jest to najstarszy park narodowy w Polsce. Pod ścisłą ochroną znajduje się 7,5 km², natomiast ochronie krajobrazu podlega 10,91 km².
Zajmuje on najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym obszary Pienin Właściwych: Masyw Trzech Koron, Pieniny Czorsztyńskie, Pieninki, Pieniński Przełom Dunajca. Z Pienin Spiskich włączone zostały w obszar parku tylko Zielone Skałki.
Najstarszy park narodowy jest domem dla 7 tysięcy gatunków zwierząt, w tym ok. 235 gatunków kręgowców. Dzięki jaskiniom, fauna nietoperzy obejmuje aż 15 gatunków, natomiast bogata awifauna powiększa się o coraz to liczniejsze ptactwo. Obecnie zarząd parku jest w trakcie reintrodukcji sokoła wędrownego. Znajduje się tu ponad tysiąc gatunków roślin naczyniowych, w tym również gatunki endemiczne, czyli nie występujące nigdzie indziej. Żyje tu także sporo rzadkich gatunków zwierząt. Spotyka się m.in. rysie, sarny, jelenie.
Pienińskie łąki słyną z różnorodności motyli, ogólnie w Pieninach naliczono ich ok. 1600 gatunków. 6% z nich to ciepłolubne gatunki, w Polsce znane tylko z Pienin, lub bardzo rzadkie poza nimi. Najsłynniejszy z nich to niepylak apollo.
Ciekawostką jest także fakt, że co roku naukowcy w Pieninach opisują kolejne, nowe gatunki bezkręgowców.
Bardzo ważne dla zachowania bioróżnorodności Pienin są łąki. Aby nie dopuścić do ich zarośnięcia lasem, są one systematycznie koszone, a siano jest wywożone. Na 20 poletkach tych łąk pracownicy parku co roku sporządzają tzw. zdjęcie fitosocjologiczne – spis wszystkich gatunków roślin naczyniowych.
Jako najstarszy park narodowy w Polsce, Pieniński Park Narodowy jest najczęściej odwiedzany przez turystów, którzy mają do dyspozycji aż 35 km szlaków. Największą atrakcję (na skalę europejską) stanowi spływ Dunajcem. Dodatkowo, w okolicy można zwiedzić wiele dodatkowych atrakcji jak Zamek w Czorsztynie, źródła mineralne w Krościenku, Czerwony Klasztor czy Rezerwat Biała Woda w Jaworkach.
Jednak obecność wielu turystów ma również swoje wady. Wzmożony ruch turystyczny jest głównym zagrożeniem dla integralności ekosystemów parku. Rocznie najstarszy park narodowy odwiedza ponad 700 tys. turystów. Bardzo duży problem stanowi również gęstniejąca zabudowa okolic parku, co powoduje zmniejszanie korytarzy ekologicznych łączących park z sąsiednimi pasmami górskimi.
Zwiedzanie parku to okazja do bliskiego kontaktu z naturą, bezcenna lekcja biologii i szansa na zregenerowanie sił fizycznych i psychicznych, dlatego każdy choć raz w życiu powinien taką wycieczkę odbyć.
